Matrescentie, wat is dat precies?

De identiteitsverandering waar niemand je op voorbereidt

De geboorte van een baby betekent ook de geboorte van een moeder. Toch ligt de focus na een bevalling meestal op het kind: voeding, groei, slaapritme, ontwikkeling. Maar wat gebeurt er met de vrouw die moeder wordt? Waarom voelt alles ineens anders, zelfs als je “gewoon” doorgaat met je leven? Dat heeft te maken met een weinig besproken, maar diep transformerend proces genaamd matrescentie.

In deze blog duiken we diep in wat matrescentie is, hoe het je identiteit beïnvloedt, waarom het zo zelden besproken wordt, en wat je kunt doen om deze overgang met meer zelfcompassie en bewustzijn te beleven.

Wat is matrescentie?

Matrescentie is het proces van verandering dat een vrouw doormaakt wanneer ze moeder wordt. Het woord werd voor het eerst geïntroduceerd door antropologe Dana Raphael in de jaren 70. Dit is overigens dezelfde vrouw die de term ‘doula’ bedacht. De term kreeg echter recentelijk pas meer bekendheid dankzij psycholoog Dr. Alexandra Sacks.

Net zoals adolescentie een periode is waarin je verandert van kind naar volwassene — fysiek, hormonaal, psychologisch en sociaal — is matrescentie de overgang van vrouw naar moeder. Het is een enorme transformatie, en toch ontbreekt het vaak aan erkenning, ruimte of begeleiding om die verandering echt te voelen en te verwerken.

De fysieke dimensie van matrescentie

Je lichaam verandert tijdens de zwangerschap, bevalling en kraamtijd op manieren die veel dieper gaan dan alleen het krijgen van een buik of borstvoeding geven. Je hormonen, je brein, je organen, je huid, je energiehuishouding — alles verschuift.

Tijdens de matrescentie maakt je brein een complete reorganisatie door. Neurologisch onderzoek toont aan dat bepaalde hersengebieden bij moeders actiever worden, vooral op het gebied van empathie, waarneming en bescherming. Je wordt letterlijk anders bedraad. Deze veranderingen zijn blijvend, en maken je gevoeliger voor zowel de behoeften van je baby als je omgeving.

En dan is er nog het lichamelijk herstel: littekens, bekkenbodem, borsten, gewicht, vermoeidheid. Het vraagt moed om deze veranderingen te omarmen in een wereld die je lichaam vaak verwacht terug te gaan naar de status ‘voor de zwangerschap’.

Daarbij komt dat fysieke veranderingen ook invloed hebben op hoe je jezelf ziet. Je lichaam kan opeens als “vreemd” voelen. Het beeld dat je in de spiegel ziet, komt niet overeen met hoe je je vanbinnen voelt. Dit kan verwarrend zijn, vooral als je jezelf probeert terug te vinden in deze nieuwe rol. Acceptatie heeft tijd nodig. Soms helpt het om met een specialist te praten, zoals een bekkenfysiotherapeut of een postpartumcoach.

De emotionele en mentale impact

Matrescentie raakt de kern van wie je bent. Je waarden, prioriteiten, interesses en grenzen veranderen. Waar je je vroeger misschien identificeerde met je werk, sociale leven of hobby’s, komen nu andere vragen naar voren:

• Wie ben ik nu, naast moeder?
  
• Wat wil ik wel, en wat past niet meer bij me?
  
• Waarom voel ik me soms verscheurd tussen wie ik was en wie ik nu moet zijn?

Deze innerlijke strijd is volkomen normaal. Matrescentie brengt vaak gevoelens van verwarring, verlies, rouw en schuld met zich mee. Niet omdat je spijt hebt van het moederschap, maar omdat het gepaard gaat met afscheid nemen van delen van jezelf.

Deze identiteitsverschuiving kan gepaard gaan met onzekerheid. Je weet even niet meer waar je voor staat, waar je blij van wordt, of wat je nodig hebt. Veel vrouwen ervaren dit als een soort ‘leegte’. De sleutel is: die leegte is vruchtbare grond. Daarin groeit iets nieuws.

De maatschappelijke druk en het ontbreken van taal

Eén van de grootste obstakels in matrescentie is dat we er geen taal voor hebben. Als vrouw word je geacht moeder te ‘zijn’, maar er is nauwelijks ruimte voor het proces van moeder worden. We hebben rituelen voor trouwen, studeren en pensioen maar nauwelijks voor deze diepe transformatie.

Daarnaast ligt er een immense maatschappelijke druk op moeders: zorgzaam, beschikbaar, vrolijk en zelfverzekerd — het liefst allemaal tegelijk. De werkelijkheid van matrescentie — complex, rommelig, kwetsbaar, ingewikkeld — past daar niet in. Daardoor voelen veel moeders zich schuldig of ‘niet goed genoeg’ terwijl ze in werkelijkheid iets ongelooflijk groots doormaken.

Social media versterken dit beeld ook nog eens. We zien perfecte babykamers, blije gezichten en moeders die het allemaal lijken te kunnen. Maar dat is vaak een façade. Wat we niet zien: de huilbuien, de twijfel, het conflict tussen verlangen naar autonomie en verantwoordelijkheid voor een ander.

Identiteit in beweging: de lagen van verandering

Matrescentie is geen lineair proces. Het verloopt in golven, en komt op verschillende momenten in volle kracht naar voren: na de geboorte, bij terugkeer naar werk, bij het stoppen met borstvoeding, als je kind naar school gaat, of als je weer probeert iets ‘voor jezelf’ te doen.

Vrouwen beschrijven het vaak als een soort uittrekken van oude lagen. Je herkent jezelf soms niet meer — maar dat betekent niet dat je ‘verdwenen’ bent. Je groeit. Je breidt jezelf uit.

Het helpt om deze fases te documenteren. Schrijf over je gevoelens, neem af en toe bewust tijd om terug te kijken: hoe was ik zes maanden geleden? Wat heb ik geleerd? Welke versie van mezelf dient me nog, en wat mag ik loslaten?

Relaties en matrescentie

Matrescentie heeft ook invloed op je relaties. Met je partner, familie en vrienden. Je grenzen veranderen, je behoeften ook. Je hebt minder ruimte voor oppervlakkigheid, en verlangt misschien naar diepere connectie of meer begrip.

Partners moeten vaak wennen aan de nieuwe dynamiek. Seksualiteit kan veranderen. Tijdsverdeling wordt een punt van onderhandeling. Vriendschappen verschuiven. Het is normaal dat je je soms eenzaam voelt, zelfs als je omringd bent door mensen.

Goede communicatie is essentieel. Durf te benoemen wat je doormaakt. En zoek mensen op die je begrijpen zonder oordeel.

Sommige moeders vinden steun in moedergroepen, online of in real life. Daar waar eerlijk gesproken mag worden over de mooie én moeilijke kanten. Waar ruimte is voor rauwheid zonder oordeel. Dat soort connecties kunnen transformerend zijn.

Matrescentie en werk

De terugkeer naar werk is voor veel moeders een moment waarop de schurende kanten van matrescentie zichtbaar worden. Je bent niet meer dezelfde, maar de werkplek verwacht vaak wel dat je weer ‘de oude’ bent. Dit zorgt voor innerlijke conflicten:

• Hoe blijf ik betrokken bij mijn werk én trouw aan mijn gezin?
  
• Wat als mijn ambities zijn veranderd?
  
• Hoe ga ik om met schuldgevoel, tijdsdruk en verwachtingen?

Werkgevers zouden zich veel bewuster mogen zijn van deze overgang. Flexibiliteit, begrip en ruimte om te wennen kunnen een wereld van verschil maken. Idealiter zou er ruimte zijn voor coaching of begeleiding in deze overgang, net zoals dat bestaat voor mensen met een burn-out of loopbaanwisseling.

Waarom het benoemen van matrescentie helend werkt

Zodra vrouwen horen dat wat ze doormaken een naam heeft — matrescentie — komt er vaak opluchting. “Dus ik ben niet gek?” Nee. Je bent aan het transformeren. Je bent onderweg. En het is oké om dat niet alleen als ‘mooi’ te ervaren, maar ook als rauw, verwarrend en intens.

Het erkennen van matrescentie opent de deur naar zachtheid. Naar ruimte om te voelen, om jezelf opnieuw te ontdekken, om te rouwen en te groeien tegelijk.

Door dit proces te normaliseren, kunnen vrouwen zich gesteund voelen in plaats van geïsoleerd. Moederschap wordt dan niet langer een rol die je moet vervullen, maar een reis waarin je jezelf opnieuw ontmoet.

Hoe je jezelf kunt ondersteunen tijdens matrescentie

1. Herken dat je in een overgang zit. Noem het bij naam.
2. Wees nieuwsgierig naar jezelf. Wat verandert er?
3. Zoek verbinding met andere moeders. Deel, luister en herken.
4. Neem rust om te integreren. Plan niets als het niet hoeft.
5. Bescherm je energie. Zeg nee. Kies voor jezelf.
6. Sta rouw toe. Het is oké om iets te missen wat er niet meer is.

Extra tip: creëer een kleine ruimte in huis die van jou is. Een stoel, een plankje, een hoekje waar jij tot rust komt. Die plek kan symbool staan voor de ruimte die jij inneemt in deze transitie.

De rol van professionals en het systeem

Het zou normaal moeten zijn dat verloskundigen, kraamverzorgenden, huisartsen en psychologen vrouwen informeren over matrescentie. In plaats van alleen fysieke controles, zouden we ook emotionele check-ins moeten hebben: “Hoe gaat het écht met je? Wie ben jij aan het worden?”

Het taboe rond postnatale kwetsbaarheid mag verdwijnen. Er is niets mis met jou als je je verdwaald voelt. Er is iets mis met het feit dat niemand je heeft verteld dat dit erbij hoort.

Matrescentie in fases: van overleven naar integratie

1. De breuk: je voelt dat er iets veranderd is.
2. De weerstand: je probeert vast te houden aan ‘de oude ik’.
3. De bewustwording: je realiseert je dat je in een proces zit.
4. De heroriëntatie: je onderzoekt wat bij je past.
5. De integratie: je voelt je thuis in je nieuwe identiteit.
6. Deze fases zijn geen rechte lijn. Je mag terugvallen, twijfelen, veranderen. Je hoeft nergens sneller te zijn dan je bent.

Tot slot: je mag jezelf opnieuw worden

Matrescentie is rauw én prachtig. Het is een reis naar een diepere versie van jezelf — niet per se een betere, maar wel een echtere. Je groeit, je verschuift, je keert naar binnen en komt langzaam weer naar buiten met een nieuwe kracht.

Dus als je je afvraagt waarom je je anders voelt, waarom je identiteit op losse schroeven staat, waarom je soms huilt zonder reden — weet: je bent niet gek. Je bent een andere versie van jezelf aan het toelaten.